Als één van de vele voorbeelden de wijze waarop we op dit moment nog met energie omgaan is de enorme hoeveelheid warmte die we als ‘afval’ lozen. Klaas de Jong schreef daarover een aardig boekje ‘Warmte in Nederland”. Volgens zijn berekening gaat circa 40% van ons totale energiegebruik op aan warmte. De TUD/KIVI NIRIA berekening komt, door het gebruik van wat andere uitgangspunten wat lager uit, maar zo rond de 35% praten we in ieder geval over.
Daarvan loost alleen al de Nederlandse (petro) chemische industrie warmte in het milieu het equivalent van drie miljard kubieke meter gas ofwel het verbruik van twee miljoen huishoudens. Volgens andere berekeningen zou het totaal aan warmte dat geloosd wordt gelijk staan aan 15 miljard M3 aardgas per jaar, dat is grofweg gelijk aan 150% van het gasverbruik van onze 7 miljoen woningen in Nederland (en dus ongeveer 15 maal het elektriciteitsgebruik daarvan).
“15 miljard M3 aardgas de pijp uit” verder lezen
Het huidige energie gebruik in Nederland in KWh/persoon/per dag
Zoals we onze huidige economie hebben ingericht gebruiken we in Nederland per dag 193KWh/persoon per dag. Dat komt ongeveer overeen met 80 lampen van 110W die we continu laten branden of circa 50 maal ons huishoudelijk elektriciteitsgebruik. Die 193 KWh laat zich als volgt onder te verdelen:
Toen ik dat voor ons eigen huis naging, was het bijvoorbeeld een hele ontdekking dat een M3 gas bijna 9 KWh vertegenwoordigd en dat ik dus in deze rekensom bijna 8 maal zoveel KWh/persoon/dag gebruik aan gas dan aan elektriciteit. Met andere woorden besparingen op mijn gasverbruik heel veel harder doortikken dan mijn huis te voorzien van ledlampen. Bovendien was het een heel inzicht dat mijn 20.000 Km per jaar autokilometers en wat ik reis per openbaar vervoer tezamen met 2 reisjes naar zoonlief in Montreal in KWh gebruik ongeveer gelijk staat dan mijn totale huishoudelijk energiegebruik.
Kunnen we in 2050 in onze vraag naar energiedragers voorzien met wind-, zonne- energie en biomassa?
Bij doorzetting van de huidige ontwikkeling zal de wereld energievraag in het jaar 2050 mogelijk twee maal het huidige niveau bereiken. Dat maakt het vraagstuk van onze toekomstige energievoorziening tot één van de meest urgente van deze eeuw. Met deze laatste zin opent het boekje “De energievoorziening van Nederland vandaag (en morgen?)” dat in samenwerking tussen de TUDelft en de Ingenieursvereniging KIVI NIRIA uitgegeven werd ten gelegenheid van het in 2010 door KIVI NIRIA’s gehouden jaarcongres met als onderwerp ‘Duurzaam omgaan met energie”.
Duurzame energievoorziening duur?
Het gezichtspunt dat het onderwerp duurzaam omgaan met energie aandacht behoeft, wordt inmiddels breed gedeeld. Niet alleen vanuit het oogpunt van de eindigheid van de fossiele voorraden maar ook vanuit de zorg dat de toenemende CO2-emissies tot klimaatverandering leidt. Wat dit laatste punt betreft zijn natuurlijk de meningen wat minder eenduidig maar zoals ik laatst iemand hoorde zeggen: “ook al ga je er niet echt vanuit dat de komende 100 jaar je huis zal afbranden, maakt dat niet dat je geen brandverzekering afsluit”. Zelf beleef ik het vanuit de ervaring dat we in de jaren ’60 al ons afval maar in het water dumpten tot we er achter kwamen dat daar de vissen van doodgingen. En in de jaren ’70 erachter kwamen dat gif en ander afval storten in onze ondergrond ook niet zo’n goed idee was, omdat ook dat ons milieu ernstig aantast.
Gaan we bij Urk ‘door de wind’?
Minister Verhagen heeft op 6 januari jl. besloten dat er 1 miljard euro ter beschikking gaat komen voor het omstreden windpark bij Urk. Een park dat bij uitstek geschikt is om voor én tegenstanders van wind energie in de media weer eens uitgebreid aan het woord te laten. Er zouden 400.000 huishoudens van elektriciteit kunnen worden voorzien. Een cijfer dat overigens bestreden wordt door de Stichting Rotterdamse hoek die dat op 135.000 huishoudens berekend zou hebben. Maar hoe indrukwekkend zijn die cijfers nu eigenlijk als we het in de context zetten van de totale ‘groene’ energieprestatie van onze woning?
Het ene Label is de Andere niet
Onderdeel van mijn ontdekkingtocht ‘duurzaam omgaan met energie’, is mijn wens, indien redelijkerwijs mogelijk, mijn huis op den duur – energie nul – te maken. Ik heb daarvoor, naar ik meen, een goed uitgangspunt. Mijn huis is in 1988 gebouwd met, voor die tijd, redelijk wat aandacht besteed aan de isolatie. Ik heb mij voorgenomen bij het doorlopen van deze ontdekkingstocht, mijzelf op te stellen als een gemotiveerd belangstellende, maar niet als een hobbyist. Met andere woorden ‘de markt’ moet het voor me doen! Ik wil dus niet zelf uit moeten vinden hoe dit transitiepad te bewandelen. Daarbij mag het best wat kosten, maar moet het eindresultaat van de investeringen redelijk voorspelbaar zijn. Bovendien wil ik onderweg niet al teveel gedoe. Ik denk dat dit de basishouding zal zijn van vele huizenbezitters die iets over hebben voor de toekomst van hun (klein) kinderen. Op deze manier leer ik misschien lessen die ook weer nuttig kunnen zijn voor andere geïnteresseerden.
Wat is de terugverdientijd op warme voeten?
Energie labeling van je woning is een onderwerp dat niet echt hoog op de agenda staat van de gemiddelde huiseigenaar. 4% van het woningbestand in privé bezit kent een energielabel. Gemiddeld wordt ingeschat dat dit deel van de woningmarkt een label E zou dragen of misschien nog minder. In vergelijking met ons voertuigpark wonen we dus nog net niet in een brandstof verslindende Hummer, maar veel scheelt het niet. Gaf de Hummer bij sommige mensen nog een goed gevoel, een slecht geïsoleerd huis levert alleen koude voeten op.
Merkwaardig genoeg zouden nog maar weinig mensen deze auto voor de deur willen hebben staan omdat die zo langzamerhand het symbool is geworden van energieverspilling. Ontbreken van zelfs dubbel glas of woningisolatie laat staan bijvoorbeeld de installatie van een warmtepomp levert blijkbaar nog steeds minder schaamtegevoelens op.
Energiedragers: Kerncijfers als IJkpunt
In de diverse communicaties rond het onderwerp ‘energie’ kom je zowel vele verschillende eenheden als verschillende uitgangspunten tegen. Daardoor was het voor een niet deskundige, zoals ik, moeilijk om een goed beeld te krijgen voor welke uitdaging we nu eigenlijk staan.
Wat mij geholpen heeft, is de wijze waarop David McKay in zijn boek ‘Sustainable Energy without hot air’, daarmee omgaat. Hij gebruikt daarin als maat voor de persoonlijke energiebehoefte de voor iedereen begrijpelijke eenheid van kilowatt uur/ per persoon/ per dag (kWh/p/d). Voor de UK komt hij uit op een gebruik van 125 kWh/p/d.
Polderen 2.0: netwerken werkt!
Werd in de jaren ’80 en ’90 Nederland internationaal geroemd om haar poldermodel tegenwoordig heeft polderen vooral de negatieve bijklank van stroperigheid en het ontbreken van duidelijke verantwoordelijkheden. Maar 800 jaar ervaring in polderen is naar mijn mening 800 jaar creatief zoeken naar werkbare oplossingen die voor iedereen voldoende waarde vertegenwoordigen om er aan bij te dragen. Daarmee hebben we – letterlijk- ons hoofd boven water weten te houden, omdat we bereid waren ons eigen belang ondergeschikt te maken aan een bovenliggend belang.
Wordt Labelling (EPC) the name of the game?
“De grootste opgave voor energiebesparing in de gebouwde omgeving ligt in de bestaande bouw. Gebleken is dat bewustzijn van de noodzaak tot het nemen van maatregelen start met inzicht in de energetische kwaliteit van de woning en de te nemen maatregelen. Het energielabel speelt hierin een essentiële rol. Juist bij verhuur en verkoop van de woning zijn verhuurders en kopers vaak bereid om tot het nemen van maatregelen over te gaan.”
“Naar mijn mening is het label pas effectief indien het breed wordt toegepast. Daarom streef ik ernaar maatregelen ter handhaving van het energielabel al eerder dan 1 januari 2013 in werking te laten treden.”