Het ene Label is de Andere niet (deel 2)

In een eerder blog ‘Het ene Label is de Andere niet’ schreef ik over een eerste stap in mijn ontdekkingstocht over het verbeteren van de energieprestatie van de eigen woning en de motivatie van waaruit ik die onderneem. Aangezien ‘nieuwbouw’ jaarlijks maar 1% omvat van de totale voorraad en vervanging zelfs maar 0.25%, dient het opwaarderen van de energieprestatie grotendeels plaats te vinden in bestaande gebouwen.

Een tweede ervaring:
Dit keer op bezoek bij een architect. Trotse bezitter van een in 1988 gebouwde vrijstaande woning met een woonoppervlakte van 240 m². Enige jaren geleden door hem gekocht en volledig energiezuinig gerenoveerd. Zijn motivatie om als ‘pionier’ te fungeren is ,zoals hij vertelde, drieledig: een morele dimensie om ‘harder te lopen dan Kyoto’; het lerend effect als professional en ten derde, de sport om greep te krijgen op zijn eigen energiehuishouding. Lerend van zijn ervaringen heb je die in dit stadium wellicht allemaal nodig om als particulier een dergelijk proces te kunnen doorlopen. Zeker als je zijn ervaringen rond de subsidie  verlening en die met het terug leveren van zonne-energie aan Eneco erbij optelt. Maar over die belevenissen doe ik separaat verslag, omdat die dit verhaal veel te lang zouden maken. Dus terug naar de maatregelen die hij heeft genomen.

Allereerst de isolatie, onderdeel van stap één van de trias energetica; energie besparen. De spouwmuren zijn volgens de norm die in 1988 geldig was geïsoleerd, geen verdere maatregelen genomen. Op het platte dak is ter verdere isolatie een laag van 6 cm Pur aangebracht en een deel is uitgevoerd als groen dak. Ook is een deel van de glaspuien (allen al uitgevoerd in dubbel glas) vervangen door HR++ en is er een slim zonrooster aangebracht dat winters de zon binnen laat, maar deze zomers buiten houdt. Als verdere stap in energiebesparing is in de wijnkelder de airco vervangen, die met zijn 600W een stevig aandeel had in het elektriciteitsgebruik. Hiervoor in de plaats werd, na enig zoekwerk, een systeem gevonden dat werkt op het rondpompen van grondwater, een Frenger koelplafond, dat met inzet van heel weinig kWh de kelder keurig op 12 graden houdt.

Voor stap twee, de opwekking, werden 12 zonnepanelen geïnstalleerd, totaal 12m² met een capaciteit van 2400Wp die tussen de 1900 en 2000kWh per jaar leveren. Daarnaast twee Schüco zonnecollectoren van elk 2.24 m² aangesloten op een buffervat van 300 liter die samen rond de 3MWh per jaar aan warmte produceren. Dat alles naar volle tevredenheid geïnstalleerd door ROME ENERGY SOLUTIONS, een klein, zeer innovatief bedrijf..

De grootste uitdaging lag in de installatie van een warmtepomp. Samen met de zonnecollectoren die voor de optimalisatie van de ruimteverwarming en de warm water voorziening zorgen. De eerste poging om een installatie met voeding van grondwater te installeren, strandde op het argument van de toenmalige installateur dat aangezien het een dijkwoning betreft dit problemen zou opleveren met kwelwater. Een poging om één en ander te realiseren met het rondpompen van water uit de nabij gelegen vaart leverde geen haalbare optie op en de inmiddels aangeschafte installatie was daarna rijp voor de sloop. Toen één van de buren wel aan het boren sloeg, zonder dat dit enig probleem opleverde, werd alsnog besloten een warmtepomp te installeren die zijn voeding zou krijgen door het winnen van grondwater op 100 meter diepte. Als je zo een getal hoort, doemen er beelden op van een geweldig (dure) operatie maar dat blijkt erg mee te vallen. Twee man met een eenvoudige boorinstallatie die in één dag twee pvc pijpen de grond inbrengen. In die pijpen, de bronnen, is in elk daarvan een slang opgenomen die uitgevoerd als een lus de ‘aan’ en ‘afvoer’ vormt. Deze twee bronnen,de bodemcollector, zijn op zo een afstand van elkaar aangebracht dat zij samen een grondlichaam van voldoende diameter ‘aftappen’ om de gewenste capaciteit te kunnen leveren. Door de slangen wordt een glysol-water mengsel rond gepompt om de warmte pomp te voeden.  De temperatuur van de bron bedraagt zomers 16º C en daalt winters door de warmte winning tot 5-7º C. Het ‘opladen’ van de bron gebeurt, naast het natuurlijk herstelvermogen van de ondergrond, door ’s zomers met behulp van een simpele circulatiepomp het mengsel via het vloerverwarmingsysteem rond te blijven pompen. Waardoor het systeem in de praktijk dus tevens werkt als een koelsysteem. In feite dus een simpele vorm van een koud/warmte opslag systeem dat goed werkt voor privé gebruik. Een interessante vraag is nog wel of je de surplus warmte die de zonnecollectoren zomers leveren, omdat je de geleverde warmte dan natuurlijk alleen aanwend voor de warm water voorziening, ook nog voor zou kunnen gebruiken voor het opwarmen van de grond. Daar is in deze situatie in ieder geval niet in voorzien.

Klinkt allemaal nog best wel ingewikkeld maar in de praktijk valt dat dus erg mee. Het grootste deel van de kosten zit in de warmtepomp. Hier gekozen voor het merk Stiebel Eltron met een capaciteit van 7 kWh naast voor de verwarming tevens geschikt voor de warm water voorziening. Het totale kostenplaatje bedroeg € 24.000. Hierop werd wel eens waar € 4800 subsidie ontvangen maar het vraagt toch heel wat meer motivatie dan alleen een financiële om een dergelijke investering aan te gaan. Samen met de (gas)verwarmingsketel die bijspringt als de warmtepomp onvoldoende warmte levert vormt dit geheel een zogenaamd bivalent systeem. Dit alles werd geïnstalleerd door Hak installatie services die de boring in onderaanneming uitbesteedde aan het bedrijf 4elements .

Als extra stap in de energie besparing is gekozen om voor de verwarming van de woning een temperatuur van 19 ºC aan te houden. Om het ’s avonds wat extra aangenaam te maken biedt een houtkachel de oplossing, die als bijverwarming met een bescheiden 1m³ hout per jaar het woongedeelte behaaglijk warm stookt  Over pionieren gesproken!!

Nieuwsgierig natuurlijk hoe dit alles uitwerkt als mate van zelfvoorziening. “Nog twee dagen en dan neem ik weer op wat er allemaal geproduceerd is”! Het sport element. Een tabel komt op tafel, de energiestaat, waar de totale energiehuishouding per maand staat opgegeven.. Gestart werd met een gasverbruik van rond de 3700 m³ en een elektriciteit gebruik van 5500 kWh  met de airco in de wijnkelder als grote slokop. Rekenen we alles om in kWh dan praten we dus over een totaal gebruik van ruim 40.000 kWh/jaar. Nu is dat terug gelopen tot 700 m³ gas en 9000 kWh (warmtepomp!) elektriciteitsgebruik waarvan 1900 kWh zelf wordt opgewekt. Dus praten we omgerekend over 13.500 kWh. Een besparing op externe bronnen van circa 36.500 kWh of anders uitgedrukt 3500 m³ gas per jaar.

In dit geval werd (nog) geen energielabel aangevraagd. Mijn eigen inschatting is minimaal een A+ . In de eerste blog hierover zagen we al dat een woning, waar afgezien van de bodemcollector ongeveer de zelfde voorzieningen waren getroffen, dit predicaat verdiende. Toen verbaasde ik mij al over het feit dat in die woning het gasverbruik nog ongeveer op het zelfde niveau lag als in de mijne, terwijl de woonomstandigheden bijna één op één vergelijkbaar waren. Ook in dit geval geldt voor het huis en zijn bewoners dat die bijna  één op één vergelijkbaar zijn met mijn eigen omstandigheden. Het van externe bronnen betrokken energie ligt hier op jaarbasis echter circa 20.000 kWh of globaal 2000 m³ gas lager. Indrukwekkend genoeg, maar om helemaal in je eigen energiebehoefte te voorzien is nog wel een stap verder. Voordat we, zoals zo hier en daar als ambitie geuit wordt, in 2050 onze gehele woningvoorraad energie neutraal hebben gemaakt zal er dus nog heel wat water door de Rijn stromen.

Interessant genoeg om de ontdekkingstocht voort te zetten!

http://www.dirkjanpostel.nl/