Krijgt het “Energielabel van Blok” een valse start?

Na jarenlange discussie is het zover! Begin 2015 zal iedere Nederlander geïnformeerd worden over de mate waarin zijn woning energiezuinig is. Vanaf dat moment kun je een goed inzicht krijgen hoe dat persoonlijk er in jouw situatie uitziet. Hoe verhoudt zich bijvoorbeeld jouw energiehuishouding tot die van anderen in jouw buurt en wat voor maatregelen zijn interessant om je woning nog meer energiezuinig, maar ook vooral meer comfortabel te maken?

Mooi zult u zeggen, maar waarom dan een valse start? Wat dreigt is dat er aan een belangrijk deel van onze woningvoorraad een veel te positief label wordt toegekend. Hierdoor zal de maatregel bewoners van energie-slurpende woningen eerder in slaap sussen dan aanzetten tot het nemen van maatregelen. Wat is er precies aan de hand.…?

Het Energielabel vanaf begin 2015
Eerst een korte schets van wat ons te gebeuren staat. Vanaf 2015 gaat Nederland voldoen aan de afspraken die lang geleden binnen de EU gemaakt zijn. Maar dan wel met een geheel eigen oplossing. Die ziet er grofweg als volgt uit. Allereerst kennen we het ’formele’ energielabel, zoals dat al een tijdje bestaat en wordt opgesteld door een gecertificeerde E(nergie)P(prestatie)A(dviseur). Na een bezoek aan de woning berekent hij, met behulp van daarvoor speciaal ontwikkelde software, welke labelwaarde er aan de woning kan worden toegekend en registreert hij daarna dit met een label in de voor iedereen toegankelijke en door de overheid beheerde database.

Daarnaast krijgen alle woningen die nog geen formeel energielabel dragen een zogenaamd ’indicatief’ label. Het indicatief label wordt vastgesteld op basis van een aantal kenmerken die bij het kadaster staan geregistreerd, zoals het bouwjaar, type woning, etc.

Waardoor dreigt een valse start?
Het gemakkelijkst leg ik dat uit aan de hand van een concreet voorbeeld.
Zoals in veel gemeenten in Nederland kent ook de gemeente De Bilt een energie-coöperatie die werkt aan de verduurzaming van het woningbestand. Hier onderzochten wij twee woonwijken uit de eerste helft van de jaren ’70. Gebouwd toen energiezuinigheid nog geen issue was in de bouwregelgeving! In deze twee wijken van rijwoningen in particulier eigendom zijn steeds per bouwtype één tussen- en één hoekwoning van een ‘formeel’ energielabel voorzien. Het uitgangspunt was het waarderen van de woningen in hun oorspronkelijke toestand.

Voor deze woningen is vervolgens in een z.g. ’ maatwerkadvies’ aangegeven welke maatregelen er genomen zouden kunnen worden en welk effect deze zouden hebben op het energiegebruik en de labelwaarde. Zoals dat voor bijna alle woningen uit die tijd geldt, is de beginsituatie een zeer energie-onzuinige woning, in te delen in de laagst mogelijke labelklasse G voor een hoekwoning en G/F voor een tussenwoning. Natuurlijk hebben veel bewoners in de loop van de tijd wel wat maatregelen genomen. Daar is bijvoorbeeld de CV-ketel vervangen door een zuinige HR100- of 107-ketel en zijn al veel ramen voorzien van dubbel glas. Soms is er spouwmuur-, vloer, of dakisolatie in het huis aangebracht.

Zeer verheugd waren we toen dit voorjaar, vooruitlopend op de formele lancering van indicatief label, ‘het label van Blok’, de website www.energielabelatlas.nl in de lucht kwam. Hierop waren alle woningen in de door ons onderzochte wijken inderdaad van een dergelijk rood label voorzien, behalve de woningen die al van een formeel label voorzien waren. Gesteund door dit instrument, dachten wij dat we te kunnen werken aan verdere bewustwording. Wat schetst echter onze grote verbazing? Twee maanden na de start ervan waren op diezelfde Energielabelatlas alleen nog de woningen waarvoor wij al een z.g. Woningdossier hadden aangemaakt en de woningen die al een gecertificeerd label hadden nog van hun eigen label voorzien. Alle andere woningen hadden plots een groen C-label…!

Nu is het zo dat voor het verkrijgen van een C-label je vanaf de oorspronkelijke situatie heel wat aan dit type woning moet sleutelen. Een pakket om dat te bereiken ziet er bijvoorbeeld als volgt uit:

• De woning moet minimaal een zuinige CV ketel hebben,
• De woning moet volledig voorzien zijn van isolatieglas en daarboven een goed geïsoleerd dak of als alternatief van vloer- in combinatie met spouwmuurisolatie.

Het is ondenkbaar dat dit bij al deze woningen het geval is. Behalve dat het zomaar strikt willekeurig toekennen van een groen label volledig voorbij gaat aan de bedoeling van de labelactie, namelijk het stimuleren tot het nemen van maatregelen die tot energiebesparing leiden is daarmee de kous nog niet af. Het is namelijk zo dat je straks bij de verkoop van je woning een formeel label moet laten vaststellen. Dit zal bij velen tot een vervelende verrassing kunnen leiden omdat de uitkomst ongunstiger is dan de relatief groene C die er nu “indicatief” aan is toegekend.

Je zult begrijpen dat we direct na deze ontdekking aan het werk gingen om aan deze ongewenste situatie een eind te maken.

Van de ene verbazing in de andere
Natuurlijk gingen wij er van uit dat er een vergissing is gemaakt. Niets blijkt echter minder waar. Lees even met ons mee wat onze zoektocht opleverde:

De tool Energielabelatlas is onderdeel van het project “Kleur uw gemeente groen” dat Natuur en Milieufederatie Utrecht samen met o.a. Meer met Minder uitvoert. Op onze vraag waarom hele buurten opeens helemaal groen zijn gekleurd, kregen wij het volgende antwoord van Meer met Minder:

“Dat heeft te maken met de invoering van de nieuwe vereenvoudigde energielabels van de rijksoverheid. We hebben in opdracht van BZK deze labels moeten invoeren. Dit zijn dus ook de labels die mensen straks krijgen van Blok. Ik ben het eens met de stelling dat het een te rooskleurig beeld geeft en heb dit signaal al bij BZK neergelegd. Oorzaak is hun keuze om het mediane energielabel te gebruiken uit WOoN 2006. Gevolg is dat teveel woningen een te gunstig label krijgen bij aanvang”.

• Reactie ambassadeur van B(iltse) E(nergie)N(eutraal)G(emeenschap)
  “Bij mij in de buurt zijn inmiddels ook alle huizen groen. De energieatlas is  hiermee in feite nutteloos geworden”.

• Reactie van een actieve wijkbewoner die zelf het contact opnam met Meer met Minder:
  “Nog even dit….Ik heb met MeermetMinder gebeld i.v.m. de labeling.
  Nou, nou…. Ik kreeg uiteindelijk een kort antwoord. De overheid heeft de labeling van de jaren ’70 huizen aangepast. En die op groen gezet. MeermetMinder kon daar niets aan doen….. Verder wilden ze niet meer mij in discussie: “We kunnen er een heel verhaal van maken en we kunnen het laten voor wat het is”.”

• Vraag van een bewoner van de wijk De Leijen naar aanleiding van een Beng- presentatie voor de wijkraad de Leijen:
  “Ik heb de Energielabelatlas bekeken voor de Berlagelaan 93-141.
  Bouwjaar 1972. Op basis hiervan krijgen ze label C, 1 ster No 95 heeft label E, 3 sterren, dus op basis van epa. Dus de werkelijke situatie is slechter dan op basis van het bouwjaar wordt aangenomen. Dit grapje kan je voor meer huizenblokken uitzoeken en dan komt dit overal in de wijk voor. Klopt deze waarneming van mij?”

Ter verdere illustratie links een screenshot van één van de besproken wijken, dat de huidige situatie weergeeft met voor alle tussenwoningen een label C en hoekwoningen label D, behalve die met een certificaat of een label dat gemaakt is in het MenM Woningdossier. Rechts een screenshot van Bilthoven, maar dan op een andere schaal, voorjaar 2014. De bedoelde wijk vind je nog geheel in het rood, rechts onder in de hoek.

Oproep aan BZK
BZK: keer terug op je schreden! Zorg dat het indicatief label, het label van Blok, geen valse start krijgt en dat dit gebruikt kan worden waarvoor het is bedoeld.

Dus motiverend, enthousiasmerend en niet, zoals nu dreigt, een label dat niet serieus genomen kan worden.